Anasayfa
TELESKOPLAR
Bir teleskop ile; daha doğrusu
başlangıç için aldığınız küçük bir
teleskop ile, görebileceğiniz gök cisimlerinin başında tabi
ki ay gelmektedir.Ayın üzerindeki kraterleri ve dağları yakından
görmek, ay tutulmalarını daha yakından seyredebilmek, geceleri
gökyüzüne bakan herkese mutlaka daha fazla bir keyif
verecektir. Ay'ın dışında gezegenleri de rahatlıkla
gözlemleyebileceksiniz. Özellikle Jüpiterin bantları,
lekesi ve uyduları; Satürn'ün halkaları ve Titan uydusu;
Venüs'ün etkileyici görüntüsü ve Mars
üzerindeki bölgeleri görmek size ayrı bir haz ve
mutluluk verecektir. Tabi ki ay ve gezegenlerin yanında, derin uzay
cisimleri olan; bulutsuları, gökadaları ve hatta kuyruklu
yıldızları dahi 60mm lik başlangıç seviyesi bir teleskopla
görmeniz mümkün olur. Ayrıca teleskoplar ile;
özellikle mercekli teleskoplar ile, yeryüzü
görüntülerinide rahatlıkla izleyebilirsiniz.
Teleskobunuzu doğayı, kuşları veya uzaktaki cisimleri izleyebilmek
için de çekinmeden kullanabilirsiniz.
TELESKOP TÜRLERİ
* Teleskop türlerini 3 ana grup altında toplayabiliriz:
1. Mercekli Teleskoplar : Bu türde uzun bir tüp içindeki mercekten geçen ışık, göz merceğine gelir.
2. Aynalı Teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında ikiye ayrılır.
a.
Newtonian Türü : Newtonian türü teleskoplar ışığı
toplayan ve ikinci bir düz aynaya odaklayan bir çukur
aynaya sahiptirler. İkinci ayna ise görüntüyü ana
tübün dışına açılan bir penceredeki göz merceğine
yansıtır.
b. Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplar
büyük bir küresel veya parabolid çukur ayna ile
hiperbolid tümsek bir ikinci aynadan oluşur. Gelen ışınlar
önce çukur ayna tarafından toplanır ve ikinci aynaya
yansıtılır. Bu aynadan yansıyan ışınlar ise birinci aynanın merkez
bölgesindeki delikten geçerek gözmerceğine odaklanır.
3. Hem aynalı Hem mercekli (Katadioptrik) teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında üçe ayrılır.
a.
Schmidt-Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplarda ışık ince
bir Schmidt düzeltici mercekten geçerek gelir. Daha sonra
küresel çukur aynaya çarparak tekrar geri yansır.
Yansıyan bu ışınlar birinci aynanın göbeğindeki delikten
geçerek gözmerceğinde odaklanırlar. Bu tür teleskoplar
teleskop türleri içinde en modern olanlarıdır.
b.
Maksutov-Cassegrain Türü : Bu tür genel olarak
Schmidt-Cassegrain teleskoplara benzer. Bu tür teleskoplarda bir
tarafı iç bükey bir tarafı dış bükey olan ince bir
düzeltici mercek kullanılır. İkinci ayna, merceğin merkez
bölgesi aluminyum kaplanarak oluşturulur.
c.
Schmid-Newtonian Türü : Bu tür teleskoplar diğerlerine
benzemekle birlikte; bunlarda Newtonian aynaları ve Schmidt
düzeltici mercekleri kullanılmıştır. Daha çok
sönük uzay cisimlerini gözlemek için
kullanılırlar.
Teleskop Türlerinin Birbirlerine Göre Avantaj ve Dezavantajlarını Gösteren Tablo :
Mercekli
Teleskoplar : Aynalı Teleskoplar
: Hem Aynalı Hem Mercekli (Katadioptrik) Teleskoplar :
Avantajları : Avantajları : Avantajları :
- Dizaynı basit olduğu için kullanımı kolay ve güvenilirdir.
- Çok az bakım yapmak gerekir.
- Büyük objektif açıklı olanları ile ay, gezegen ve çift yıldız gözlemleri mükemmeldir.
- İkinci bir ayna olmadığı için görüntü kalitesi oldukça iyidir.
- Uzak yeryüzü cisimlerini gözlemek için idealdir.
-
Optik tüp olduğu için hava akımları en aza indirilmiştir.
Bu nedenle hava akımlarından dolayı görüntünün
etkilenmesi engellenmiştir.
- Renk düzeltmesi akromatik
mercekli olanlarda iyi, apokramatik veya fluorit olanlarda çok
iyidir. - Diğer teleskop türleri ile
karşılaştırıldığında objektif açıklığının her cm'si en
düşük fiyata imal edilir.
- Odak uzaklığı 1m 'ye kadar olanlar kolaylıkla taşınabilir.
- Ay ve gezegen gözlemleri için idealdir.
- Derin uzay cisimlerini gözlemek içinde idealdir.
- Optik sapınçları az olduğu için oldukça parlak bir görüntü vermektedirler.
-
Tüm teleskop türleri içinde en iyi olandır. Diğer
türlerin, tüm optik dezavantajlarını ortadan kaldırırken,
tüm avantajlarını birleştirir.
- Derin uzay cisimlerinin gözlemi ve fotoğraf çekimi için çok uygundur.
- Yeryüzü gözlemi ve fotoğraf çekimi içinde uygundur.
- Ay, gezegen ve çift yıldız gözlemleri için uygundurlar.
- Geniş bir alan üzerindeki keskin ve net görüntüye sahip optiği çok iyidir.
- Kapalı tüp dizaynından dolayı hava akımları tüp içine giremez.
- Rahat taşınabilen, dayanıklı ve masrafsızdırlar.
- Teleskop türleri içinde en iyi odaklama yeteneğine sahip olan türdür.
Dezavantajları : Dezavantajları : Dezavantajları :
-
Tüm teleskop türleri arasında objektif açıklığı
arttıkça fiyatı en çok pahalı olan türdür.
-
Diğer teleskop türlerinin açıklıklarına eşdeğer
açıklıktaki mercekli teleskop daha ağır, daha uzun ve daha
büyüktür.
- Diğer türlerden daha hassas oldukları için daha çok bakım gerektirirler.
- Yeryüzü cisimlerini gözlemek için uygun değildir.
-
Açık optik tüp dizaynı hava akımlarının
görüntüyü etkilemesine sebep olur.Hava ile olan bu
temas aynanın sırını bozar ve teleskobun gücünü
azaltı - Pahalıdırlar.
- İkinci aynaları sebebiyle, mercekli teleskoplardan daha fazla ışık kaybına neden olurlar.
OPTİK VE MEKANİK BİLGİ
1.
Açıklık : Bütün teleskopların asıl fonksiyonu ışık
toplamaktır. Teleskobun açıklığı demek, merceğin yada aynanın
çapı demektir. Açıklık genellikle " (inç) ile
tanımlanır. 1" = 2.54cm dir. Açıklık ne kadar büyükse
teleskop o kadar fazla ışık toplar. Daha çok ışık toplanması ise
daha parlak ve daha iyi bir görüntü oluşmasını sağlar.
2.
Odak Uzaklığı : Odak uzaklığı = Açıklık (mm) * Odak Oranı olarak
tanımlanabilir. Ya da mercekten veya birinci aynadan itibaren
teleskobun odak noktasına kadar olan uzaklığıdır. Odak uzaklığı uzun
olan teleskopların gücü daha fazla olup, elde edilen
görüntüde daha büyüktür.
3.
Çözümleme : Bir teleskobun daha fazla ayrıntıyı
gösterebilme yeteneğine denir. Çözümleme ne kadar
yüksekse, teleskop o kadar ince ayrıntı verir.
4.
Çözümleme Gücü : Birbirine çok yakın
olan çift yıldızları ayrı ayrı görebilmemizi
gerçekleştiren teleskop yeteneğine denir.
5. Kontrast :
Elde edilen görüntünün daha net ve daha parlak
olmasıdır. Kontrastın iyi olabilmesi için hava ve
görüş koşullarının iyi olması gereklidir.
6. Işık
Toplama Gücü : İnsan gözü ile teleskobun kuramsal
olarak ışık toplama yeteneğinin karşılaştırılmasıdır.
7. Airy Disk Parlaklık Faktörü :
Yıldızlar
dünyadan çok uzakta oldukları için teleskopla
bakıldığında disk şeklinde değil, nokta şeklinde
görünürler. Ancak yıldızın
görüntüsünü çok fazla
büyütürsek teleskoptan kaynaklanan disk şeklinde bir
görüntü belirir. Yani yıldız teleskobun görüş
alanının merkezinde olduğunda, yıldızın bu
büyütülmüş görüntüsünde iki şey
göze çarpmaktadır : Birincisi Airy Disk adıyla bilinen
parlak bir merkezi alan, ikincisi ise Kırınım halkaları adıyla bilinen
bir halka veya sönük halkalar serisidir.
8.
Çıkış Açıklığı : Açıklık (mm) / Göz
merceğinin gücü olarak tanımlanabilir. Gözmerceğinden
çıkan dairesel olan ışık demeti için kullanılmaktadır.
9.
Güç (Büyütme) : Teleskobun gücü,
teleskobun kendisi ve kullanılan göz merceği (oküler)
arasındaki ilişki olarak tanımlanabilir. Teleskop alınırken
açıklık ve teleskobun gücüne çok dikkat
edilmelidir. Büyütme = Teleskobun odak uzaklığı /
gözmerceğinin odak uzaklığı formülü ile hesaplanır.
Normal şartlar altında en yüksek büyütme teleskobun
açıklığının 60 katına eşittir. Mesela 3.5" lik bir teleskobun
max. büyütmesi 210X dir. Genelde amatör astronomlar
gözlemlerinin çoğunu açıklığın 20-25 katı bir
büyütme ile yaparlar.
10. Parlaklık Sınırı : Parlaklık
birimi kadir (m) dir. 7.5 + 5 * logA (cm biriminde teleskobun
açıklığının logaritması) formülü ile görsel
parlaklık sınırı hesaplanır.
11. Odak Oranı (Fotoğrafik Hız) :
Odak Oranı = Odak Uzaklığı (mm) / Açıklık (mm) ile hesaplanır.
Odak oranı size teleskobunuzla fotoğraf çekebilme hızını verir.
12. Yakın Odak : Görsel veya fotoğrafik çalışılabilecek en yakın yer cisminin odaklanabileceği en yakın uzaklıktır.
13.
Görüş Alanı : Teleskop ile görülebilecek
gökyüzü parçasına gerçek görüş
alanı denir. Bu açısal alan yay derecesi cinsinden
ölçülür. Formülü : Teleskobun
gücü / Gözmerceğinin görüş alanı (derece) dir.
14.
Optik Dizayn Sapınçları : Görüntünün oluşumu
sırasında ortaya çıkan hatalara denir. Renk sapıncı,
Küresel sapınç, Koma, Astigmat, Alan eğriliği ve Alan
bozulması bazı teleskop sapınçlarıdır.
15. Teleskop Kurguları : İkiye ayrılır :
a.
Alt Azimut Kurgu : En basit kurgudur. Üzerindeki kollar yardımı
ile teleskoba; aşağı yukarı doğru düşey hareket ve yatay hareket
yaptırılabilir.
b. Eşlek Kurgu : Eşlek kurgu ile gök
cisimlerini izlemek çok daha kolaydır. Çünkü
gökyüzündeki cisimler sürekli bir hareket
halindedir ve alt azimut kurgu ile bunların hareketlerine ayak uydurmak
son derece zordur. Ancak eşlek kurgu, enleme göre ayarlanmış bir
eksen üzerinde döndüğü için
gökcisimleri telekobun görüş alanı içinde
kalırlar. Alman ve Çatal kurgu adı altında iki ayrı
çeşidi vardır.
16. Enlem Ayarlayıcı : Teleskobun gök uçlağına göre eğimini ayarlar.
17. Saat Sürücü : Eşlek kurgularda buluna motorları ve dişlileri kontrol eden elektrik sistemine denir.
18.
Konsayı Ayarlayıcı : Yıldızların konsayılarını kullanarak
gökyüzündeki yerlerini bulmaya yarayan sağaçıklık
ve dikaçıklık ayarlayıcılarıdır.
19. Arayıcı : Teleskobun üzerine yerleştirilmiş küçük dürbüne denir.
20.
Gözmerceği : Teleskopta oluşturulan görüntüler,
farklı oranlarda gözmercekleri tarafından
büyütülürler.
GENEL BİLGİLER :
a.
Görüş koşulları : Gökyüzünün durumu
gözlem koşullarını önemli ölçüde
etkilemektedir. Hava akımları, sıcaklık değişimleri, toz
parçacıklarının olması yıldızların kıpırdıyormuş gibi
görünmesine neden olur. İşte bu tür atmosferik olayların
bulunması, gözlem için kötü koşulların olması
anlamına gelir. Genellikle yıldızların ışığının sabit olduğu geceler
gözlem için uygun gecelerdir.
b. Taşınabilirlik :
Taşınabilirlik derken, teleskobun taşınabilirliğinden bahsederiz.
Genellikle amatör astronomide tüm yan bileşenleri ile
birlikte kolay taşınabilir teleskoplar tercih edilmelidir.
Çünkü özellikle büyük şehirlerden
birinde yaşıyorsanız, teleskobunuzu sık sık uygun bir yere
götürmek zorunda kalabilirsiniz.
c. Yetenek :
Teleskobun belli yetenekleri olmalıdır. Genel olarak bunlar; astronomi
gözlemlerini yapabilmek, yeryüzü gözlemlerini
yapabilmek ve hem gökyüzü hemde yeryüzü
cisimlerinin fotoğraflarını rahatlıkla çekebilmeyi sağlayabilmek
olmalıdır.
* Bu kadar bilgiden sonra size küçük bir
satın alma rehberi hazırlamaya çalıştım ve bunu tabloladım. Bu
arada şunu söylemeliyim ki en iyi teleskopların Meade ve Celestron
markaları olduğu hakkında yoğun bir ortak görüş vardır.
100
Dolar Civarı : İyi bir gözlem
dürbünü veya ince ayarı olmayan, alt azimut kurgulu,
kötü ve markasız bir teleskop alabilirsiniz.
200-300 Dolar
Civarı : İnce ayar kolları bulunan, alt azimut
kurgulu, 60mm veya 80mm açıklıklı, markalı, başlangıç
için ideal olabilecek bir mercekli teleskop alınabilir.
500-1000
Dolar Civarı : Bu aralıkta tercih imkanı
oldukça artmaktadır. 490-500 dolar civarına eşlek kurgulu, 3.5"
açıklıklı, kullanışlı bir mercekli teleskop alınabileceği gibi,
500-750 dolar civarına Eşlek kurgulu, 6" veya 8" açıklıklı, iyi
bir aynalı teleskop alınabilir. 750-1000 Dolar civarına ise; Meade veya
Celestron markalarının, motorlu, hem mercekli hem aynalı modellerinden
alınabilir. İhtiyacınızı tam olarak belirleyip iyi bir araştırma
yapmak, en doğru seçimi yapmanıza oldukça yardımcı
olacaktır.
1000-2000 Dolar Civarı : Çatal
kurgulu, motor düzeneğine sahip, 8" veya 10" açıklıklı,
Schmidt-Cassegrain türü katadioptrik bir teleskop alınabilir.
Bir teleskop ile; daha doğrusu
başlangıç için aldığınız küçük bir
teleskop ile, görebileceğiniz gök cisimlerinin başında tabi
ki ay gelmektedir.Ayın üzerindeki kraterleri ve dağları yakından
görmek, ay tutulmalarını daha yakından seyredebilmek, geceleri
gökyüzüne bakan herkese mutlaka daha fazla bir keyif
verecektir. Ay'ın dışında gezegenleri de rahatlıkla
gözlemleyebileceksiniz. Özellikle Jüpiterin bantları,
lekesi ve uyduları; Satürn'ün halkaları ve Titan uydusu;
Venüs'ün etkileyici görüntüsü ve Mars
üzerindeki bölgeleri görmek size ayrı bir haz ve
mutluluk verecektir. Tabi ki ay ve gezegenlerin yanında, derin uzay
cisimleri olan; bulutsuları, gökadaları ve hatta kuyruklu
yıldızları dahi 60mm lik başlangıç seviyesi bir teleskopla
görmeniz mümkün olur. Ayrıca teleskoplar ile;
özellikle mercekli teleskoplar ile, yeryüzü
görüntülerinide rahatlıkla izleyebilirsiniz.
Teleskobunuzu doğayı, kuşları veya uzaktaki cisimleri izleyebilmek
için de çekinmeden kullanabilirsiniz.
TELESKOP TÜRLERİ
* Teleskop türlerini 3 ana grup altında toplayabiliriz:
1. Mercekli Teleskoplar : Bu türde uzun bir tüp içindeki mercekten geçen ışık, göz merceğine gelir.
2. Aynalı Teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında ikiye ayrılır.
a.
Newtonian Türü : Newtonian türü teleskoplar ışığı
toplayan ve ikinci bir düz aynaya odaklayan bir çukur
aynaya sahiptirler. İkinci ayna ise görüntüyü ana
tübün dışına açılan bir penceredeki göz merceğine
yansıtır.
b. Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplar
büyük bir küresel veya parabolid çukur ayna ile
hiperbolid tümsek bir ikinci aynadan oluşur. Gelen ışınlar
önce çukur ayna tarafından toplanır ve ikinci aynaya
yansıtılır. Bu aynadan yansıyan ışınlar ise birinci aynanın merkez
bölgesindeki delikten geçerek gözmerceğine odaklanır.
3. Hem aynalı Hem mercekli (Katadioptrik) teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında üçe ayrılır.
a.
Schmidt-Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplarda ışık ince
bir Schmidt düzeltici mercekten geçerek gelir. Daha sonra
küresel çukur aynaya çarparak tekrar geri yansır.
Yansıyan bu ışınlar birinci aynanın göbeğindeki delikten
geçerek gözmerceğinde odaklanırlar. Bu tür teleskoplar
teleskop türleri içinde en modern olanlarıdır.
b.
Maksutov-Cassegrain Türü : Bu tür genel olarak
Schmidt-Cassegrain teleskoplara benzer. Bu tür teleskoplarda bir
tarafı iç bükey bir tarafı dış bükey olan ince bir
düzeltici mercek kullanılır. İkinci ayna, merceğin merkez
bölgesi aluminyum kaplanarak oluşturulur.
c.
Schmid-Newtonian Türü : Bu tür teleskoplar diğerlerine
benzemekle birlikte; bunlarda Newtonian aynaları ve Schmidt
düzeltici mercekleri kullanılmıştır. Daha çok
sönük uzay cisimlerini gözlemek için
kullanılırlar.
Teleskop Türlerinin Birbirlerine Göre Avantaj ve Dezavantajlarını Gösteren Tablo :
Mercekli
Teleskoplar : Aynalı Teleskoplar
: Hem Aynalı Hem Mercekli (Katadioptrik) Teleskoplar :
Avantajları : Avantajları : Avantajları :
- Dizaynı basit olduğu için kullanımı kolay ve güvenilirdir.
- Çok az bakım yapmak gerekir.
- Büyük objektif açıklı olanları ile ay, gezegen ve çift yıldız gözlemleri mükemmeldir.
- İkinci bir ayna olmadığı için görüntü kalitesi oldukça iyidir.
- Uzak yeryüzü cisimlerini gözlemek için idealdir.
-
Optik tüp olduğu için hava akımları en aza indirilmiştir.
Bu nedenle hava akımlarından dolayı görüntünün
etkilenmesi engellenmiştir.
- Renk düzeltmesi akromatik
mercekli olanlarda iyi, apokramatik veya fluorit olanlarda çok
iyidir. - Diğer teleskop türleri ile
karşılaştırıldığında objektif açıklığının her cm'si en
düşük fiyata imal edilir.
- Odak uzaklığı 1m 'ye kadar olanlar kolaylıkla taşınabilir.
- Ay ve gezegen gözlemleri için idealdir.
- Derin uzay cisimlerini gözlemek içinde idealdir.
- Optik sapınçları az olduğu için oldukça parlak bir görüntü vermektedirler.
-
Tüm teleskop türleri içinde en iyi olandır. Diğer
türlerin, tüm optik dezavantajlarını ortadan kaldırırken,
tüm avantajlarını birleştirir.
- Derin uzay cisimlerinin gözlemi ve fotoğraf çekimi için çok uygundur.
- Yeryüzü gözlemi ve fotoğraf çekimi içinde uygundur.
- Ay, gezegen ve çift yıldız gözlemleri için uygundurlar.
- Geniş bir alan üzerindeki keskin ve net görüntüye sahip optiği çok iyidir.
- Kapalı tüp dizaynından dolayı hava akımları tüp içine giremez.
- Rahat taşınabilen, dayanıklı ve masrafsızdırlar.
- Teleskop türleri içinde en iyi odaklama yeteneğine sahip olan türdür.
Dezavantajları : Dezavantajları : Dezavantajları :
-
Tüm teleskop türleri arasında objektif açıklığı
arttıkça fiyatı en çok pahalı olan türdür.
-
Diğer teleskop türlerinin açıklıklarına eşdeğer
açıklıktaki mercekli teleskop daha ağır, daha uzun ve daha
büyüktür.
- Diğer türlerden daha hassas oldukları için daha çok bakım gerektirirler.
- Yeryüzü cisimlerini gözlemek için uygun değildir.
-
Açık optik tüp dizaynı hava akımlarının
görüntüyü etkilemesine sebep olur.Hava ile olan bu
temas aynanın sırını bozar ve teleskobun gücünü
azaltı - Pahalıdırlar.
- İkinci aynaları sebebiyle, mercekli teleskoplardan daha fazla ışık kaybına neden olurlar.
OPTİK VE MEKANİK BİLGİ
1.
Açıklık : Bütün teleskopların asıl fonksiyonu ışık
toplamaktır. Teleskobun açıklığı demek, merceğin yada aynanın
çapı demektir. Açıklık genellikle " (inç) ile
tanımlanır. 1" = 2.54cm dir. Açıklık ne kadar büyükse
teleskop o kadar fazla ışık toplar. Daha çok ışık toplanması ise
daha parlak ve daha iyi bir görüntü oluşmasını sağlar.
2.
Odak Uzaklığı : Odak uzaklığı = Açıklık (mm) * Odak Oranı olarak
tanımlanabilir. Ya da mercekten veya birinci aynadan itibaren
teleskobun odak noktasına kadar olan uzaklığıdır. Odak uzaklığı uzun
olan teleskopların gücü daha fazla olup, elde edilen
görüntüde daha büyüktür.
3.
Çözümleme : Bir teleskobun daha fazla ayrıntıyı
gösterebilme yeteneğine denir. Çözümleme ne kadar
yüksekse, teleskop o kadar ince ayrıntı verir.
4.
Çözümleme Gücü : Birbirine çok yakın
olan çift yıldızları ayrı ayrı görebilmemizi
gerçekleştiren teleskop yeteneğine denir.
5. Kontrast :
Elde edilen görüntünün daha net ve daha parlak
olmasıdır. Kontrastın iyi olabilmesi için hava ve
görüş koşullarının iyi olması gereklidir.
6. Işık
Toplama Gücü : İnsan gözü ile teleskobun kuramsal
olarak ışık toplama yeteneğinin karşılaştırılmasıdır.
7. Airy Disk Parlaklık Faktörü :
Yıldızlar
dünyadan çok uzakta oldukları için teleskopla
bakıldığında disk şeklinde değil, nokta şeklinde
görünürler. Ancak yıldızın
görüntüsünü çok fazla
büyütürsek teleskoptan kaynaklanan disk şeklinde bir
görüntü belirir. Yani yıldız teleskobun görüş
alanının merkezinde olduğunda, yıldızın bu
büyütülmüş görüntüsünde iki şey
göze çarpmaktadır : Birincisi Airy Disk adıyla bilinen
parlak bir merkezi alan, ikincisi ise Kırınım halkaları adıyla bilinen
bir halka veya sönük halkalar serisidir.
8.
Çıkış Açıklığı : Açıklık (mm) / Göz
merceğinin gücü olarak tanımlanabilir. Gözmerceğinden
çıkan dairesel olan ışık demeti için kullanılmaktadır.
9.
Güç (Büyütme) : Teleskobun gücü,
teleskobun kendisi ve kullanılan göz merceği (oküler)
arasındaki ilişki olarak tanımlanabilir. Teleskop alınırken
açıklık ve teleskobun gücüne çok dikkat
edilmelidir. Büyütme = Teleskobun odak uzaklığı /
gözmerceğinin odak uzaklığı formülü ile hesaplanır.
Normal şartlar altında en yüksek büyütme teleskobun
açıklığının 60 katına eşittir. Mesela 3.5" lik bir teleskobun
max. büyütmesi 210X dir. Genelde amatör astronomlar
gözlemlerinin çoğunu açıklığın 20-25 katı bir
büyütme ile yaparlar.
10. Parlaklık Sınırı : Parlaklık
birimi kadir (m) dir. 7.5 + 5 * logA (cm biriminde teleskobun
açıklığının logaritması) formülü ile görsel
parlaklık sınırı hesaplanır.
11. Odak Oranı (Fotoğrafik Hız) :
Odak Oranı = Odak Uzaklığı (mm) / Açıklık (mm) ile hesaplanır.
Odak oranı size teleskobunuzla fotoğraf çekebilme hızını verir.
12. Yakın Odak : Görsel veya fotoğrafik çalışılabilecek en yakın yer cisminin odaklanabileceği en yakın uzaklıktır.
13.
Görüş Alanı : Teleskop ile görülebilecek
gökyüzü parçasına gerçek görüş
alanı denir. Bu açısal alan yay derecesi cinsinden
ölçülür. Formülü : Teleskobun
gücü / Gözmerceğinin görüş alanı (derece) dir.
14.
Optik Dizayn Sapınçları : Görüntünün oluşumu
sırasında ortaya çıkan hatalara denir. Renk sapıncı,
Küresel sapınç, Koma, Astigmat, Alan eğriliği ve Alan
bozulması bazı teleskop sapınçlarıdır.
15. Teleskop Kurguları : İkiye ayrılır :
a.
Alt Azimut Kurgu : En basit kurgudur. Üzerindeki kollar yardımı
ile teleskoba; aşağı yukarı doğru düşey hareket ve yatay hareket
yaptırılabilir.
b. Eşlek Kurgu : Eşlek kurgu ile gök
cisimlerini izlemek çok daha kolaydır. Çünkü
gökyüzündeki cisimler sürekli bir hareket
halindedir ve alt azimut kurgu ile bunların hareketlerine ayak uydurmak
son derece zordur. Ancak eşlek kurgu, enleme göre ayarlanmış bir
eksen üzerinde döndüğü için
gökcisimleri telekobun görüş alanı içinde
kalırlar. Alman ve Çatal kurgu adı altında iki ayrı
çeşidi vardır.
16. Enlem Ayarlayıcı : Teleskobun gök uçlağına göre eğimini ayarlar.
17. Saat Sürücü : Eşlek kurgularda buluna motorları ve dişlileri kontrol eden elektrik sistemine denir.
18.
Konsayı Ayarlayıcı : Yıldızların konsayılarını kullanarak
gökyüzündeki yerlerini bulmaya yarayan sağaçıklık
ve dikaçıklık ayarlayıcılarıdır.
19. Arayıcı : Teleskobun üzerine yerleştirilmiş küçük dürbüne denir.
20.
Gözmerceği : Teleskopta oluşturulan görüntüler,
farklı oranlarda gözmercekleri tarafından
büyütülürler.
GENEL BİLGİLER :
a.
Görüş koşulları : Gökyüzünün durumu
gözlem koşullarını önemli ölçüde
etkilemektedir. Hava akımları, sıcaklık değişimleri, toz
parçacıklarının olması yıldızların kıpırdıyormuş gibi
görünmesine neden olur. İşte bu tür atmosferik olayların
bulunması, gözlem için kötü koşulların olması
anlamına gelir. Genellikle yıldızların ışığının sabit olduğu geceler
gözlem için uygun gecelerdir.
b. Taşınabilirlik :
Taşınabilirlik derken, teleskobun taşınabilirliğinden bahsederiz.
Genellikle amatör astronomide tüm yan bileşenleri ile
birlikte kolay taşınabilir teleskoplar tercih edilmelidir.
Çünkü özellikle büyük şehirlerden
birinde yaşıyorsanız, teleskobunuzu sık sık uygun bir yere
götürmek zorunda kalabilirsiniz.
c. Yetenek :
Teleskobun belli yetenekleri olmalıdır. Genel olarak bunlar; astronomi
gözlemlerini yapabilmek, yeryüzü gözlemlerini
yapabilmek ve hem gökyüzü hemde yeryüzü
cisimlerinin fotoğraflarını rahatlıkla çekebilmeyi sağlayabilmek
olmalıdır.
* Bu kadar bilgiden sonra size küçük bir
satın alma rehberi hazırlamaya çalıştım ve bunu tabloladım. Bu
arada şunu söylemeliyim ki en iyi teleskopların Meade ve Celestron
markaları olduğu hakkında yoğun bir ortak görüş vardır.
100
Dolar Civarı : İyi bir gözlem
dürbünü veya ince ayarı olmayan, alt azimut kurgulu,
kötü ve markasız bir teleskop alabilirsiniz.
200-300 Dolar
Civarı : İnce ayar kolları bulunan, alt azimut
kurgulu, 60mm veya 80mm açıklıklı, markalı, başlangıç
için ideal olabilecek bir mercekli teleskop alınabilir.
500-1000
Dolar Civarı : Bu aralıkta tercih imkanı
oldukça artmaktadır. 490-500 dolar civarına eşlek kurgulu, 3.5"
açıklıklı, kullanışlı bir mercekli teleskop alınabileceği gibi,
500-750 dolar civarına Eşlek kurgulu, 6" veya 8" açıklıklı, iyi
bir aynalı teleskop alınabilir. 750-1000 Dolar civarına ise; Meade veya
Celestron markalarının, motorlu, hem mercekli hem aynalı modellerinden
alınabilir. İhtiyacınızı tam olarak belirleyip iyi bir araştırma
yapmak, en doğru seçimi yapmanıza oldukça yardımcı
olacaktır.
1000-2000 Dolar Civarı : Çatal
kurgulu, motor düzeneğine sahip, 8" veya 10" açıklıklı,
Schmidt-Cassegrain türü katadioptrik bir teleskop alınabilir.
