Admin- Admin
- Mesaj Sayısı : 460
rep :
Kayıt tarihi : 29/11/08
tarafından Admin Çarş. Ara. 10, 2008 4:31 pm
deva mı?
(*
Piyasada yoğunlaşma oranı endüstrideki bir yada birkaç firmanın
piyasanın yüzde kaçını kontrol altında tuttuklarını gösteren bir
orandır. Bunun için bir endüstri kolunda belirli sayıdaki en büyük iki,
dört, sekiz firma ele alınır. Bu firmalar endüstrideki toplam üretim
miktarı içindeki piyasa payları toplamı hesaplanarak piyasayı ne ölçüde
kontrol edebildikleri saptanmaya çalışılır. Diğer bir ifadeyle
yoğunlaşma oranı, endüstrideki en büyük birkaç firmanın toplam üretim
hacmi içindeki paylarını göstermektedir. (Söylemez Alev Medya Ekonomisi
ve Türkiye Örneği 1998 Ankara s:92)
Tüm dünyada hızla yayılmaya
başlayan ve neo-liberal söylem, 1980’li yıllarda da Türkiye’de de
etkili olmaya başladı. Bu söylem, tüm sektörlerde etkin olmaya başladı.
Bu söylem, tüm sektörlerde etkin olduğu gibi, medya sektöründe de yeni
oluşumlara ve değişime de olanak sağlıyordu.
Medyanın ekonomisi
politiği tartışılırken, öncelikle üzerinde durulması gerekn kurumsal
yaklaşım mülkiyet ilişkilerinin düzenleyici ve merkezi kurumu olarak da
görülen “devlet” kavramıdır. Bu kavram gerek liberal gerekse marksist
yaklaşımlar içerisinde çok farklı biçimlerde ele alınmıstır.
Fakat
daha çok marksist kumanda yer aln devlet ve sınıflar arasındaki
ilişkiler yapılsal çözumlemelesinde yola cıkılarak incelenmistir.
Markx’ın cozullenmesinde devlet,yanlızca ekonomik alanı degil,butun bir
toplıumsal formasyonu “duzenleyen”temel organlardan biri olarak
temellendirilmektedir.(medya politikalar:149 s.)
Devletin
duzenleyici durumunda hareketle,iletişim alanın ekonomi politigi için
odak soru,”kulturel uretim ve dagıytım uzerinde kontrol uygulayan
gücler satılımdaki degişimdeki komutsal anlanı nasıl sınırlandırdıgını
yada ozgurlestirdigini”bu soru pratikle dikkati iki anahtar konuya
yoneltir
1-butur kurumların mulkiyet yapısı ve kontrol acısından modelin sonucları.
2-devlet duzenlemesi ile iletişim kurumları arasındandaki ilişkinin maliyeti.
Bu
noktada iletişim ekonomi-politigi degişen ekonomik duzende birlikte
devleti duzenleyici ve konturol edici fonksuyonu yavas yavas piyasadaki
sermeye gruplarının eline gecmeye ve tekellesmeye yerini birakmaktadır.
Bu degisim içinde iletisim ekonemi politigi icin dört tarıhsel sürecin.
Özellikle
merkezi konumdadır:medyanın gelişmesi şirket menzilinin gelilemesi
:metallaştırılması devlet ve hükümet müdahalesinin degisin Büyük
şirketler tarafından yönetilen ve bu şirketlerin cıkarları ve
stratejileri
Dogrutusunda bicimlendirilmesinde medya uretimide artmaktadır.sirketler kurturel alana iki sekilde hukmederler
İlk
olarak,kurturel uretim oradında gazeteler ve dergilerden televizyon
flim muzik gibi bir dizi sektorde cirakları bulunan buyuk sirkeller
grupları dogrudan sorumludur ikinci ise uretici olarak kulturel
endustrilerle dogrudan ilgisi olmayan sirketler,reklamcıve sponsorların
aracıylıyla kulturel etkinligi gonu uzerinde kayda degerler bir demetim
uygulabilirler(mass media and societny edited by jomen curran and
michael gueritch :edword arnold:london 1991 s:19
1980’li yıllara
deginn suregelen yapılan,diger sektorlerde gozlendigi gibi anlamlı
olcude degişim ve donusume ugramıslardır bu degişimleri meyaların
mulkiyet biçimlerden maliye ve finasman konusullarında yasal ve
kurumsal alt yapıda ve nihayet medya girisimcilerin davranıslarında
kendini gostermiştir(soylemez alev s:96)
1980 sonrasında avrupa
ulkelerinde delegilasyon politikaları, teklonojik gelişmeler toplumsal
beklentilerdeki degişiklikler gibi nedenlerle kamu donup yayıncılıgın
etkisi gittikce azalmıstır turkiye’de bu degişmeyi biraz gecikme ile
birlikte izlemiştir baslancıkta uzunsure yasal ve kurumsal alt yapısı
hazirlamasada 1990 lı yıllar: turkiyede ozel ticari televizyon
kanallarını sayısın hızla artıgı yıllar olmustur niye bir uydu
kapatısenin gundeme gelmesi ve ucuzlaması gibi teknik ve olanaklar bu
eglime hız kazandırmıstır(alev soylemez s:98)
star 1 tvyonu,o gune
dek trt gorulmeyen turde bir yayıncılık anlasıyla yayına
baslıyordu.star1 tvyonu tum yanınlarında “curekkar” bir tavır
gelgilemekteydi bu “curekkarlık” haber bultenlerinde ve tum
programlarda kendini gosteriyordu ve bu tavrıyla trt’nın alısa
gelmis”muhafazakar” cizgisini bir haylı asıyordu (b.catlı c. cundar
:s:1378 )star1 tvsi ile baslayan bu surec’1992 yılından itibaren hızlı
yeni kurukmasıyla gelişmiştir.ihtisat bankasının sahibi erol aksay 1992
yılında aks flimcilik ve reklamcılık a.ş buyesinde kurdugu show tv ile
ala girmiş oldu.(kejanlıoglu,s:159) ayrıca ortakları arasında
turkiyenin en cok satan iki gazetesi hurriyetle sabah grundig şirketi
profilo holdig ve abd de yasayan plan yapımcısı ahmet ertegun de
bulunmaktaydıydı.1992 basında deneme yayınlarına baslayan show tv iki
buyuk gazetesiyle iş birligi yaparak buyuk guc kazandı ve sektorde daha
sonra yasanacak tekelmesmeninde ilk işaretinide
veriyordu.(b.catlı,dundars:1379)ve kısa surede show tv en cok izlenen
tv kanalı halıne geldi.
Erol aksoy show tv basarısında sonra geni
bir girisimle turkiyenin ilk paralı tv kanalı cıne5 si 1993 yılında
devreye soktu sifreli olarak sadece abonelerin izleyecegi cıne5 yeni
vizyona yerli yabancı sinema ve onemli spor karsılasmaları yeri
alıyordu.(cartlı,dundar 1379 sayfa ) yurt dısında uydu aracıyla yayın
yapma yolunu tercieden bir baska televizyonn kanalıda 1992 de
sabahlarında hbb televizyonu oldu has holding sahib olan bilge hasın
en buyuk ortak oldugu hbb ve (hasbilbirikimi)demir bankla ortak yer
alıyordu.hbb tv yonunda kendisine yayın yeri olarak ingilterenin
baskentdi olan londra secmiştir (dundar,catlı)hada sonra ise anapın
ihtidardan dusmesinden sonra ise magic box in iki büyük ortagı cem uzan
arasonda cıkananlasmaslık üzerine star1 televizyonu yayınlarını
interstar adıyla devam ederken,ahmet özal da yeni bir televizyon kurma
girisimi kurma sonucu 1992
de kanal 6 yayınlarına basladı.bu iki
büyük ortak arasında cıkan anlasmazlık iddialarından birisi secim
döneminde star1 de yayınlanan anavatan partisinin reklam faturalarını
neden oldugunu yönundedir (yeni türkiye metya özel sayısı eylül-ekim
1996 yıl 2sayısı: s.499)
buda televizyonların siyasi partiler icin
ne ifade ettigini önemini bir ornegidir.yani televiziyonlar sıyasi
secim dönem lerin de siyasi partiler icin vaz gecilmez bir propaganda
aracıdır 22nisin 1923 te enver örenin tgrt si 1993 de dogan ve dogus
holding ginin birlikte kurdukları kanal d ile dinc bilginin büyük ortak
oldugu atv ve zaman gazetesi tarafından kurulan samanyolu tv
(stv)izlemıstir.zaman la yayıncılı alanında özel tekel durumuna gelen 5
büyük grubun (dogan,bilgin,aksoy,ihlas,uzan,)hakimiyeti,özellikle
mehmet emin kara mehmet in sahibi oldugu cukur ova grubunun ve dogu
holding in medya sektörüne girisiyle sarsılmıstır.devlet ihalerinin
alınması ,özellestirilecek komu kurulusları nın ucuza kapatılması,yeni
yatırım alanlarında kulanılacak teşvik kredilerinden yararlanmak
vb.gibi konularda bu gruplar kıyasıya bir rekabete
girmislerdir.(kejanlı oglu celenk adaklı s.160
madya kuruluslar:1990
yılırın baslarında baslayan ozel tvyon yayıcılıgında ,buyuk holdingler
sadece tv yalıncılıgında mulkiyeti ellerinde bulundurmaktan ote diye
yayıncılık alanındada hatta farklı sektorlerde sahipllikerini artırarak
guclenmeye baslıyorlardı buda medya sektorlerinde zamanla gelingesmeye
baslayan tekelmesmeye neden oluyordu özel yayıncılıgın baslamasıyla
gunumuze kadar gecen surec televizyon yayını yapan kurulusların sermaya
yapıları ,finas (bank) gazete,televizyon sozcukleriyle ozetlene bilir
gunumuz de gorsel işitsel yayım yapan kuruluslar sermayelerine gore
buyuk ortak ve kucuk olcekli olarak tanımlanabilir buluk olceklilerde
cogunlukla gazete ve banka sahiplerini birlestirmiştir kuruluslar
olarak cıkmaktadır (nese kars,yeni turkceye ,497s.)sonuc olark gazete
ve televizyon piyasaları toplam piyasa yapından onemli geri olan
oligopolistik konuslarda buyuk madya sirketleri ve bunu yanı sıra
endustiri içinde kucuk ve orta boy işletmeleri tekelci piyasa konusları
altında yasamları altında surdurdukleri bir gorurum
sergilemektedir.(alev soylemez s.101)
bu kuruluslar zaman zaman kıyasıya mucadele ederken cıkarlarının oldugu noktada kolayca uzlasabilirler
ornegin
1996 ti ortalarında dogan ve bilgin gruplarının gazete dagıtım
sirketlerinde bbd yaysat birleştirilmelerinde bu kadtelmeştirme sureci
reklam konusuna da gine bu iki grupnun birlesmesinde gorulmektedir
reklam fiyatlarını belirmele ve alıcından en buyuk payı alma amcıyla
olusturulan mepaş tı sonraki ise bimas oldu.mepas dogan grubuna ait atv
ve erol aksoyun show tv sini ortagıydı (mustafa sonmez,”turkmedya
sektorunde yogunlasma ve sonucları”birikim,araklık 1996,s:82bunun
sonucunda ise yayıncılık alandaki tum sektorler birleşiyor ve hızla
buguyen tekerlesmeye yeni halkalar eklemeye baslıyor sonucta kucuk ve
orta boy medya kurulusları ise bu postada paylarını alıyordu ve haksız
hekabeti dogruluyordu cunku renklam konusundaki bu tekellesme
reklamların cok ucuza saglammasını saglıyordu.boylece kapıtalızlın
kemerindeki buyk balık kucuk bayıgı yutar mantıgı içinde ,bu kuruluslar
yok olmazla karsı karsıya kalıyorlardı.medya kurulusları sadece3
yayıncılık alanında degil aynı zaman da cok farklı ekonomik faaliyet
alnlarının kondrolulüde elerinde tutuyorlardı bu kontrolu
gerceklestirimeindeki en önemli aracları ise sahıp oldukları banka ve
finans kuruluslarıdır.yakın zamanda medya alnında hakim olmaya calısan
iki iş adamı cavit caglar vekorkmas gigit devletin bankalar konusunda
ozel sektörü saglandı ayrıcalıklardan yaralanmışlardı.zamanında nergiz
holding venergis tv(ntv)’inin sahibi bursalı ve bursa bagımsız mıllet
vekili olan cavıt caglar ait inter bank konulastıralak tasarruf
medvduati sigorta fonu (tmsf)tevredilmiş diger bankaların sermeye
yukleriyle birlikte iki milyon dolardan fazla gukun alytına sokmustur
(kejanlıoglu,celenk,adalı;s:185)boylece bozulan bankaların kurtulunması
işide devlete kalıyordu burada tv yayıncılıgının hem piyasadaki buyuk
sermaye gruplarıyl hemde siyasilerle olan dogrudan baglantıları acık bi
şeykilde gorulmektedir. Oysa 3984 sayılı yasanın 29.maddesi siyasileri
tv kurulusunu kurmayı yasaklıyordu(29.madde:”siyasi
partiler,derneklersendikalar ve meslek kurulusları ve koparıtıfler
vakıflar ve mail idarelerle ile kurulan ve ya bu idarelerin ortak
oldukları şirketler ile uretim ,yatırım,ihracat ve italat pazarlamaq ve
sınalsal kurum ve kurulusları ozel radyo ve tv kurulusu kuramazlar ve
ortak olamazlar.
ÇUKUROVA GRUBU (MEMET EMIN KARAMEHMET)
Medya Sektörü:
Televizyon : Show TV, Cine5, Playboy TV, Supersport, Maxi TV, SATEL(Sabah Grubuyla ortaklik)
Radyo : Alem FM, Show Radyo, Radyo5, Radyo VİVA
Gazete
ve Dergiler : Akşam Yayın Grubu bünyesinde çıkarılan gazete ve dergiler
: Akşam, Güneş, Alem, Takip, Medyator, Arabesk, Zümrüt, Platin.
Kitap Yayıncılığı : Yapı Kredi Yayınları
Dijital Yayıncılık : Digitürk
Telekominikasyon
ve İnternet : Turkcell (GSM Operatorü), KVK, A-tel, (%50 Medya Holding
Ortaklığıyla ), Superonline, Verinet, Bilpa Hobim, Topaz, Shov TV Net,
Mobicom.
Diğer Sektörler : Bank Kreiss A.G.Banque de Commerce et de
Placements S.A., Pamukbank, Yapı ve Kredi Bankası, Yapı-Toko Bank,
Genel Yaşam Sigorta, Halk Sigorta, Genborsa, Argo-San Kim-Ya Sanayii,
Auer İmalat, Atkasan, BMC, Comag Continental Madencilik, Çukurova
Çelik, Çukurova İnşaat Makinaları, Çukurova Kimya Endüstrisi, Çukurova
Sanayii İşletmeleri, Cemitaş, Kaplamin Ambalaj, Maysan Makine ve Yedek
Parça, Noksel Çelik Boru, Selaksan, Kağıt ve Paket Malzemeleri, Auer
Dayanıklı Tüketim Malları Pazarlama, Baytur İnşaat Taahhüt A.Ş.,
Baytur, Ompaş-Otomotiv Mamülleri Pazarlama, Dersaadet Turistik
İşletmeleri, Pegasus Hava Taşımacılığı, Akşam Denizcilik, Akşamüstü
Denizcilik, Intercon Danışmanlık, Pamukspor Spor ve ve Turizm
Hizmetleri, Preveze Beynelmilel Nakliyat Vd.
MEDİ GRUP (Dinç BİLGİN):
Medya Sektörü :
Televizyon
: ATV (Cıngıllıoğlu ve Çukurova Grubuyla Ortak),ATV Avrupa, Kiss
TV(eski adı Prima ), NTV(Doğuş Grubuyla Ortak), Yeni TV(Bölgesel
İzmir),
Radyo: Kiss FM, Radyo Sport
Gazete: Sabah, Takvim, Fotomaç, Yeni Asır
Haber Ajansı : SHA
Dergiler: 1 Numara-Hearst Yayıncılık A.Ş.
Basım-Yayım: Sabah-D’agostini, Sabah Kitapçılık, Binyıl Yayıncılık.
Prodüksiyon : Netpas Network Reklam Film Yapım Yayın Medya Pazarlama A.Ş. (Türker İnanoğlu ile Ortak)
Telekominakosyon ve İnternet : Türkport, 2D-Net, A-tel (%50 Çukurova Grubu İle ortak)
Diğer : SATEL A.Ş. bünyesinde studio1, Sports İletişim, Avrupa Elektronik
Diğer Sektörler :
İnterbank,
Etibank Yapı Toko Bank Rusya, Bank Kreis AG Almanya, Inter
Overseas-Izlanda, Inter Capital Izlanda, Çukurova Çelik, Halk
Sigorta(Çukurova Grubu İle ortak) Centron A.Ş., SecuraCard, vd..
UZAN GRUBU(CEM UZAN)
Medya Sektörü :
Televizyon : Star, Kral TV (Star2), Kanal 6
Dijital Paket: Star1, Star2(?), Star3, Teleon, Galeri1, Galeri2, Galeri3
Radyo: Super FM, Metro FM, Kral FM, Radio Blue, Joy FM, Lokum FM
Gazete: Star, Damga
Haber Ajansı: Ulusal Medya Haber Ajansı
Telekominikasyon ve İnternet : Rumeli Telekom, RT-Net, Web-bee, Telsim( GSM Operatorü)
Diğer: TV Prodüksiyon, Medya Pazarlama, Reklamcılık Basım
Diğer
sektörler: İmar Bankası, Adabank, Çukurova Elektrik, Kepez Elektrik,
Rumeli Elektronik, Rumeli Çimento, Ladik Çimento, Şanlıurfa Çimento,
Gaziantep Çimento, Çeştaş A.Ş., Eltem-Tek A.Ş., Standart İnşaat, Yapı
Ticaret, Tunceli Pamuk İplik, İstanbulspor A.Ş. ,Adanaspor A.Ş. vd.
DOĞUŞ GRUBU (AYHAN ŞAHENK)
Medya Sektörü:
Televizyon: NTV, Kanal E, Kanal D(%20),
İnternet: İxir, Zeplin
Dergi: NTV Mag
Haber Portalı: NTV MSNBC
Diğer
Sektörler: Ana Yatırım, Garanti Bamkası, Osmanlı Bankası, Körfezbank,
UGBI(KKTC), Garanti Holding, Garanti Ödeme Sistemleri A.Ş., Garanti
HayalSigorta, Garanti Leasing, Garanti Güvenlik, Garanti
PörtföyYönetimi, Garanti Sigorta, Doğuş Sigorta, Garant Teknoloji A.Ş.,
Aktif Leasing, Doc Finans, United GarantiBank International, Somtaş,
Filiz Gıda Sanayii AŞ, Tansaş, Doğuş İnşaat, Datmar Tur., Hyatt
Regency, Antalya Sharaton, Marmara Garand, Azur, Antur Tatil Köyü ve
5Adet Marina, Vokswogen, Seat, Audio, Scania, Saab, Porsche
Distbribütörlüğü, Gucci ve Aramani Franchising, Houston Enerji, Jeeves
International.
İHLAS HOLDİNG(ENVER ÖREN)
Medya Sektörü:
Televizyon: TGRT
Radyo: TGRT FM
Gazete : Türkiye, Turkey(Uluslar arası, Aylık), Textile Exports, Automotive Exports(Aylik)
Dergi: PC World, Computer World, Game Pro, Tekstil Teknik, Hanımeli, İhlas Otosport, Türkiye Çocuk Dergsi vd.
Haber : İhlas Haber Ajansı(İHA)
İnternet : İhlas.Net
Diğer : Dergiler, Dağıtım
Diğer
Sektörler: Yurtbank, Otomobilcilik A.Ş., İnternational Hospital, Bursa
Yalova Enerji Dağıtım LTD(BURYAL), İhlas Ev Aletleri, İhlas Pazarlama,
Kristal Sıvı İçecek, İhlas Fuarcılık, İhlas Gıda, Yay-Sat , İhlas
Otomotiv, İhlas Dış Ticaret, İhlas Koleji, Marmara Evleri İhlas Lisesi,
İlköğretim Okulu, Kız Lisesi, Vizyon Sağlık Hizmetleri, Türkiye
Hastanesi.
Anasayfa
?)